Najczęściej zadawane pytania hiperedu.pl

Jak leczone jest nadciśnienia tętnicze?
Leczenie niefarmakologiczne

Ważnym sposobem leczenia nadciśnienia jest zmiana trybu życia i niektórych nawyków, które niekorzystnie wpływają na wysokość ciśnienia tętniczego. Ta forma leczenia znajduje zastosowanie jako samodzielna terapia niektórych przypadków łagodnego nadciśnienia tętniczego przebiegającego bez powikłań narządowych, a jako element terapii — u wszystkich chorych z nadciśnieniem tętniczym. W tym czasie chory z nadciśnieniem powinien pozostawać pod systematyczną kontrolą lekarza, a dopiero przy braku skuteczności tego sposobu postępowania zaleca się włączenie leku obniżającego ciśnienie tętnicze.

Leczenie niefarmakologiczne nadciśnienia tętniczego obejmuje:

1. Zmniejszenie ciężaru ciała u osób z nadwagą lub otyłością. Powinno być to osiągnięte przez zmniejszenie kaloryczności i składu diety (unikanie alkoholu, tłuszczów zwierzęcych, soli kuchennej oraz zwiększenie spożycia ryb, warzyw i owoców), a także zwiększenie aktywności fizycznej. Zmniejszenie masy ciała powoduje nie tylko obniżenie ciśnienia tętniczego, ale również redukcję zaburzeń lipidowych i węglowodanowych (zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy) często towarzyszących nadciśnieniu.

2. Ograniczenie spożycia soli kuchennej. Dieta chorych z nadciśnieniem nie powinna przekraczać 5 g soli kuchennej/dobę (około 1 płaska łyżeczka). W tym celu zaleca się:

zaprzestanie używania soli w trakcie przygotowywania posiłków w domu i dosalania potraw. Sól można zastąpić innymi przyprawami,
spożywanie posiłków przygotowanych z naturalnych, świeżych składników,
unikanie produktów konserwowanych związkami sodu.

3. Ograniczenie spożycia alkoholu. Zwiększone spożycie alkoholu sprzyja częstszemu występowaniu udarów mózgu oraz osłabia działanie leków hipotensyjnych. Dla pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, zaleca się nie przekraczać dziennego spożycia w przeliczeniu na czysty etanol:

u mężczyzn: 20–30 g,
u kobiet: 10–20 g.

Dla porównania: 10 g czystego etanolu = 250 ml piwa = 100 ml wina = 25 g wódki.

4. Zaniechanie palenia tytoniu. Wypalenie każdego papierosa istotnie podnosi ciśnienie tętnicze. Ponadto palenie znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, nie wspominając już o innych negatywnych skutkach palenia, w tym chorobie nowotworowej. W razie trudności, w zwalczania nałogu pomagają nikotynowe plastry i gumy do żucia, można również skonsultować z lekarzem opcję wprowadzenia specjalnego leczenia farmakologicznego.

5. Zwiększenie aktywności fizycznej. Wykazano, że w ten sposób można uzyskać obniżenie ciśnienia tętniczego o 4–9 mm Hg. Zwiększona aktywność fizyczna pomaga również zredukować nadwagę, poprawić ogólną kondycję ustroju i zmniejszyć śmiertelność z powodu chorób układu krążenia. Zaleca się wykonywać wysiłek fizyczny o umiarkowanej intensywności codziennie i systematycznie przez 30–45 minut. Szczególnie zalecane są szybkie spacery, bieganie, pływanie, jazda na rowerze, przy unikaniu tzw. ćwiczeń o charakterze izometrycznym, jak podnoszenie dużych ciężarów.

Po więcej informacji zapraszamy do zakładki Diety https://hiperedu.pl/index.php/dla_pacjenta/diet y
Leczenie farmakologiczne

Zdecydowana większość chorych z nadciśnieniem pierwotnym, obok uzupełniającego leczenia niefarmakologicznego, wymaga stałego przyjmowania leków obniżających ciśnienie tętnicze, czyli leczenia farmakologicznego.

Lek lub leki przepisane przez lekarza powinny być dobrane indywidualnie. Każdy preparat przyjmowany długotrwale przez chorego powinien z jednej strony doprowadzić do trwałego obniżenia ciśnienia tętniczego, z drugiej zaś — być dobrze tolerowany przez chorego, tj. nie powodować nadmiernego uczucia zmęczenia, senności i zaburzeń koncentracji. Aktualnie dąży się do jak najprostszego schematu dawkowania — najlepiej raz dziennie i aby dawka ta kontrolowała ciśnienie tętnicze przez całą dobę. Nie zawsze jest to możliwe i u części chorych z nadciśnieniem tętniczym zachodzi potrzeba dołączenia przez lekarza drugiego, a niekiedy nawet trzeciego leku obniżającego ciśnienie tętnicze krwi; czasami zażywania ich o różnych porach dnia.

Należy podkreślić, że zapisywany pacjentowi lek nie jest przypadkowy. Przy wyborze preparatu lekarz kieruje się swoim doświadczeniem, które z pewnym prawdopodobieństwem pozwala przewidzieć jego skuteczność u danego chorego, bierze pod uwagę nie tylko wysokość ciśnienia tętniczego, ale również stopień uszkodzenia przez nadciśnienie poszczególnych narządów, choroby współistniejące oraz tryb życia pacjenta. Niektóre leki przeciwnadciśnieniowe są przeciwwskazane w pewnych schorzeniach, gdyż mogą np. powodować nasilenie istniejących zaburzenia rytmu serca, czy też prowadzić do niekorzystnych zmian poziomu cukru. Zatem decyzję o wyborze leku podejmuje zawsze lekarz po zebraniu wywiadu medycznego i wykonaniu pewnych podstawowych badań.
O czym należy pamiętać, jeśli nadciśnienie tętnicze wymaga leczenia farmakologicznego?
Pacjent powinien pamiętać, że leki obniżają ciśnienie tętnicze, ale nie usuwają przyczyny nadciśnienia. Dlatego lek musi być przyjmowany regularnie, zazwyczaj przez wiele lat, a nawet przez całe życie chorego. Próba odstawienia leku bez porozumienia z lekarzem, najczęściej prowadzi do ponownego podwyższenia ciśnienia tętniczego.

Preparaty przyjmowane po raz pierwszy działają w pełni zazwyczaj dopiero po kilku, kilkunastu dniach, dlatego również w tym przypadku nie należy pochopnie, bez konsultacji z lekarzem, decydować się na modyfikację leczenia. Nie wolno również rozpoczynać leczenia na własną rękę — wybór leku ze wspomnianych powyżej przyczyn zawsze należy do lekarza. Przy leczeniu farmakologicznym niezbędne są regularne wizyty u lekarza, mają one na celu nie tylko przedłużanie recept, lecz także monitorowanie przebiegu nadciśnienia tętniczego, wykrywanie jego powikłań i podejmowanie decyzji o ewentualnej modyfikacji leczenia. Częstość wizyt kontrolnych zależy od Pana/Pani samodyscypliny w przestrzeganiu zaleceń lekarskich, wartości ciśnienia tętniczego, występowania powikłań nadciśnienia oraz innych czynników ryzyka.

Warto pamiętać, że inne przyjmowane jednocześnie leki lub nawet preparaty sprzedawane bez recepty (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne) mogą wpływać na działanie leków obniżających ciśnienie tętnicze, dlatego należy zawsze informować o nich lekarza.
Dlaczego powinno się leczyć nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze pozostaje najważniejszym czynnikiem ryzyka przedwczesnych zgonów na całym świecie. Stale utrzymujące się wysokie ciśnienie tętnicze działa destrukcyjnie na narządy (upośledza ich funkcjonowanie), prowadzi również do śmierci.

Nie od dzisiaj wiadomo, że wczesne wykrycie (profilaktyka) oraz odpowiednie leczenie może zapobiec lub w znacznym stopniu opóźnić rozwój powikłań nadciśnienia.

Dlatego właściwa terapia farmakologiczna, zmiana sposobu odżywania oraz aktywność fizyczna pozytywnie wpłynie na nasze zdrowie a nawet długość życia.
Czy powinienem/powinnam mierzyć ciśnienie tętnicze w domu?
Jeśli lekarz stwierdził u Ciebie nadciśnienie tętnicze warto zaopatrzyć się w aparat do mierzenia ciśnienia tętniczego a następnie nauczyć się (najlepiej pod kierunkiem lekarza, pielęgniarki) samodzielnie przeprowadzać badanie.

Podczas pomiaru ciśnienia pamiętaj o kilku regułach aby uzyskany wynik był jak najdokładniejszy:

na co najmniej 30 minut przed pomiarem nie spożywaj kawy, nie stosuj innych używek np. papierosy
rozpocznij pomiar po minimum 5-minutowym odpoczynku, w pozycji siedzącej i z ramieniem podpartym na poziomie serca,
badanie przeprowadzaj na ramieniu, na którym stwierdzono wyższe wartości ciśnienia,
wykonaj co najmniej dwa pomiary w odstępie 1–2 minut, a jeżeli uzyskane wyniki są różne przeprowadź kolejny pomiar

Na co należy zwrócić uwagę przy wyborze ciśnieniomierza?

powinien posiadać odpowiedni certyfikat
najlepiej aby aparat był automatyczny lub półautomatyczny z mankietem zakładanym na ramię
możliwość drukowania i przechowywania wyników

Jeżeli stwierdzono u Ciebie zaburzenia rytmu serca lepsze będą aparaty obsługiwane ręcznie - np. sfigmomanometr sprężynowy (odczyt ciśnienia na tarczy zegarowej).Najlepiej swój zakup skonsultować z lekarzem prowadzącym, ponieważ poza samym modelem istotnym (w otrzymaniu dokładnych wyników) jest rozmiar mankietu
Jakie mogą być powikłania nadciśnienia tętniczego?
Należy pamiętać, że im dłuższy czas trwania nadciśnienia tętniczego i gorsza jego kontrola, tym większe ryzyko rozwoju jego powikłań. Zmiany w naczyniach tętniczych, charakterystyczne dla nadciśnienia tętniczego, prowadzą do rozwoju powikłań narządowych, które stanowią główny problem tej choroby. Narządy szczególnie wrażliwe na podwyższone wartości ciśnienia tętniczego to: serce, mózg, nerki, oczy (siatkówka) i duże naczynia.

Serce. W przebiegu nieleczonego lub leczonego nieskutecznie nadciśnienia dochodzi do przerostu lewej komory i jej niewydolności. Nadciśnienie tętnicze sprzyja przyspieszonemu rozwojowi miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca. Jest ono jednym z głównych czynników ryzyka zawału serca. Nadciśnienie tętnicze może być także przyczyną poważnych arytmii serca, takich jak migotanie przedsionków.

Mózg. Nadciśnienie tętnicze może prowadzić do trwałych ubytków w istocie białej i szarej kory mózgowej. Jest przyczyną udarów niedokrwiennych i wewnątrzczaszkowych wylewów krwi. Im wyższe ciśnienie, tym wyższe prawdopodobieństwo udaru.

Nerki. Nadciśnienie tętnicze prowadzi do uszkodzenia nerek i ich niewydolności. Ponieważ nerki są narządami, które w zasadniczy sposób wpływają na ciśnienie tętnicze, ich uszkodzenie prowadzi do dalszego pogłębienia się choroby podstawowej.

Oczy. W nadciśnieniu tętniczym charakterystyczne są zmiany w naczyniach siatkówki, widoczne podczas badania dna oka. Na podstawie tych zmian można określać stopień zaawansowania choroby. W bardzo zaawansowanym stadium może dochodzić do zaburzeń widzenia.
Jakie badania wykonywane są u chorego na nadciśnienie tętnicze?
Większość badań można wykonywać w warunkach ambulatoryjnych, bez konieczności przyjmowania na oddział szpitalny. Dopiero gdy lekarz na podstawie dotychczasowego przebiegu choroby i wyników badań podstawowych podejrzewa „wtórną” przyczynę nadciśnienia, konieczne jest uzupełnienie badań w ośrodku szpitalnym posiadającym odpowiednie doświadczenie i aparaturę.

Do badań niezbędnych dla wstępnego ustalenia przyczyny i zaawansowania nadciśnienia oraz wykrycia obecności ewentualnych innych zaburzeń towarzyszących nadciśnieniu należą:

morfologia krwi,
oznaczenie we krwi stężenia potasu, kreatyniny i glukozy na czczo,
oznaczenie lipidów krwi na czczo — cholesterolu całkowitego, frakcji HDL, LDL oraz triglicerydów,
badanie ogólne moczu,
badanie elektrokardiograficzne (EKG).

Czasami konieczne jest poszerzenie zakresu przeprowadzonych badań, np. o :

badanie echokardiograficzne serca,
badanie przepływów krwi przez tętnice (m.in. szyjne lub nerkowe),
24-godzinną nieinwazyjną rejestrację ciśnienia tętniczego (ABPM),
test w kierunku cukrzycy

Zalecane jest również badanie dna oka, polegające na obejrzeniu za pomocą przyrządu optycznego, zwanego oftalmoskopem, tętniczek położonych w obrębie siatkówki.
Jakie są objawy nadciśnienie tętniczego i przebieg tej choroby?
Często podwyższone ciśnienie stwierdzane jest przypadkowo. Czasami chorzy dość wcześnie odczuwają bóle i zawroty głowy, szybciej się męczą, mają zaburzenia snu, co skłania ich do odwiedzenia gabinetu lekarskiego. W pewnych sytuacjach może dochodzić do bardzo dużego wzrostu ciśnienia tętniczego.

Do objawów wyżej wymienionych dołącza się wtedy uczucie niepokoju, ucisku w klatce piersiowej, nudności, zaburzenia widzenia, zaburzenia mowy i inne objawy neurologiczne. Mówimy wtedy o przełomie nadciśnieniowym, bardzo groźnej postaci nadciśnienia tętniczego, która wymaga natychmiastowej hospitalizacji i leczenia.
Co jest przyczyną nadciśnienia tętniczego?
Nadciśnienie tętnicze może być pierwotne to znaczy takie, którego bezpośrednia przyczyna nie została ustalona, albo wtórne, którego przyczyna jest znana.

Nadciśnienie tętnicze pierwotne występuje zdecydowanie częściej, a jego rozwój jest związany z wieloma czynnikami genetycznymi i środowiskowymi prowadzącymi do zaburzenia mechanizmów regulacji ciśnienia tętniczego w organizmie, z których najbardziej istotne jest zaburzenie mechanizmu regulującego stan napięcia ścian naczyń tętniczych. Pod wpływem wielu czynników dochodzi do nadmiernego wzrostu napięcia mięśni okrężnych naczyń. Napływająca w czasie skurczu serca krew napotyka wtedy na mniej elastyczną i podatną ścianę naczynia. Sprzyja to jej przerostowi i zmianie struktury, co prowadzi do dalszego zwiększenia oporów w krążeniu, a co za tym idzie — ciśnienia tętniczego.

Spośród czynników środowiskowych prowadzących do rozwoju nadciśnienia należy wymienić: zwiększone spożycie soli, zmniejszoną aktywność fizyczną i związaną z nią otyłość, stres, palenie papierosów i nadmierne picie alkoholu. Warto wiedzieć, że częstość występowania nadciśnienia tętniczego pierwotnego rośnie wraz z wiekiem oraz w przypadku występowania nadciśnienia wśród członków rodziny.

Nadciśnienie tętnicze wtórne dotyczy zaledwie około 5% wszystkich chorych na nadciśnienie. Najczęściej zdarza się nadciśnienie nerkowo-pochodne, czyli występujące w przewlekłych chorobach nerek (np. w przewlekłych kłębuszkowych zapaleniach nerek), lub tzw. nadciśnienie naczyniowo-nerkowe, spowodowane niedokrwieniem jednej albo obu nerek w wyniku zmian chorobowych w tętnicach nerkowych powodujących zwężenie ich światła. Znacznie rzadszą przyczyną nadciśnienia są zaburzenia hormonalne — nadmiar aldosteronu (pierwotny hiperaldosteronizm), nadmiar kortyzolu (zespół Cushinga) oraz guz chromochłonny rdzenia nadnerczy (pheochromocytoma) produkujący w dużych ilościach katecholaminy.